Müzikgöz ile görme engelliler için yeni görme biçimleri

     Duyu Temsil Cihazları (Sensory Substitution Devices (SSD)) işitsel ya da dokunsal uyaranlar kullanarak görsel bilginin taklit edilmesini sağlarlar ve bu şekilde görme engellilerin şekil ve renkleri “görmesine” yardım edebilirler. SSD’ler görüntüyü tarar ve edindikleri bilgiyi ses veya dokunma uyarısı üretirken kullanırlar. Bu uyaranları yorumlayabilmek için kullanıcı eğitilir ve bu şekilde görüntüyü görmeden ayırt edebilir hale gelir.

     Hâlihazırda körler arasında SDD’lerin kullanımı fazla yaygın değil çünkü kullanışsız ve kabadırlar. Bununla birlikte Kudüs Hebrew Üniversitesi'ndeki araştırmacılar Müzikgöz’ü (eyemusic) geliştirdiler. Bu SSD şekil ve renkten aldığı bilgiyi insanın hoşlanacağı türden müzikal tonlara ya da “ses dizinlerine” dönüştürüyor. Restorative Neurology and Neuroscience dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmaya göre kör veya gözleri bağlı katılımcılar müzikgöz SSD’yi kullanarak, 2-3 saat gibi kısa bir eğitimin ardından, farklı şekil ve renkleri doğru bir şekilde saptayabilmişlerdir.

     Birçok SSD renk bilgisini çevirme yetisine sahip değil ve bazı dokunsal ve işitsel sistemlerinin uzun süreli kullanımdan sonra kişiye hoş gelmediği söylenmekte. Prof. Amir Amedi ve ekibi tarafından geliştirilmiş olan Müzikgöz ile görüntü taranıyor ve piksel bölgelerini temsil etmesi için müzikal perdeler kullanılıyor. Dikey düzlemdeki yüksek pikseller, yüksek perdedeki notalarla temsil edilirken zamanlama da yatay piksellerin yerini belirtmek için kullanılır. Yani nota çalımı, görüntünün sol tarafından başlar ve sağa doğru devam eder. Buna ek olarak renk bilgisi farklı enstrumanlar tarafından tasvir edilir: beyaz (vokal), mavi (trompet), kırmızı (reggae org), sarı(viyolin), siyah (sessizlik)... Ayrıca renk bilgisi, nesne tanıma ve görüntü ayırt edebilme yetisini de arttırmakta.

     Buna ek olarak çalışmada yer alan kullanıcılar uzun süreli kullanımlarda şekil ve renklerin sağlıklı bir şekilde tanımlanabilmesi için yeni Müzikgöz’ün oluşturduğu ses dizinini oldukça hoş ve daha katlanılabilir buldular. “Ses dizininin içeriği görüntüden üretilir” diyor Prof. Amedi ve not düşüyor “Yakın frekanslar birlikte çalındığında, tek tonla batı nota sisteminden üretilen ses kulağa hoş gelmiyor. Bu yüzden daha hoş bir ses dizini oluşturabilmek için komşu notaları birlikte çalındığında daha hoş bir ses oluşturan pentatonik nota sistemini kullandık.”

     “Beyinin bir duyu makinesi olarak değil de bir görev makinesi olarak organize olduğunu düşündüren kanıtlar var. Görme engelli kişi sesi duyduğunda beyninin işitmeyle ilgili bölümü çalışıyor ancak görüntü oluşturma esnasında görme ile ilgili bölüm aktif hale geliyor. Doğuştan görme engelli bireylerde bile!” diyor ve ekliyor Prof. Amedi “Bu cihazı gelecekte, müzik ve insan sesi gibi doğal seslerin kullanımının, öğrenmeyi ve beyin işlemlerini kolaylaştırıp kolaylaştırmadığını, doğal sesleri işleyen sinir ağlarını inceleme yoluyla test etmek için kullanmak ilginç olabilir.”

     Ek olarak araştırmacılar Müzikgöz’ün gelecekte sinirbilim için de bir araç olabileceğini düşünüyorlar. “Doğuştan görme engelli olanların renkleri keşfetmeleri sırasında gerçekleşen değişiklikleri incelemek ilgi çekici olacaktır. Bu da beynin organisazyonu hakkında ufkumuzu genişleterek, sinirbilim alanında bazı sorulara cevap bulmamızı kolaylaştırılabilir” diyor Prof.Dr. Amedi.

Çeviri kaynağı: http://www.sciencedaily.com/releases/2014/02/140204123509.htm